فهرست مطالب
مجله فلسفه علم
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 10، پاییز و زمستان 1394)
- تاریخ انتشار: 1395/01/07
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-22برخی فیلسوفان بر این باورند که اصل انتخاب طبیعی اعتمادپذیری فرآیندهای باورسازی را تضمین می کند. بر طبق این دیدگاه، آن دسته از فرآیندهای باورسازی که بیشتر باورهای صادق تولید می کنند تا باورهای کاذب، برای تولید مثل و بقاء موجود زنده سودمندند و از این رو انتخاب طبیعی آن ها را حفظ می کند. استفن استیچ در استدلالی که به «احتیاط بهتر از پشیمانی است» مشهور است، این رویکرد را وامی زند. او نشان می دهد که انتخاب طبیعی دلیل کافی برای اعتمادپذیری فرآیندهای باورسازی نیست. در سوی دیگر، کریستفر ال. استیفنز با ارائه مدلی، وضعیت هایی را مشخص می کند که در آن ها انتخاب طبیعی از باورهای صادق حمایت می کند. او معتقد است که این مدل استدلال استیچ را محدود می کند. در این نوشتار، نشان می دهیم که مدل استیفنز نمی تواند استدلال «احتیاط بهتر از پشیمانی است» را محدودکند و در اساس، تاثیری در مناقشه میان موافقان و مخالفان تبیین مبتنی بر نظریه تطور برای اعتمادپذیری فرآیندهای باورسازی ندارد.کلیدواژگان: مدل استینفز، تطور، انتخاب طبیعی، احتیاط بهتر از پشیمانی، اعتمادپذیری، فرآیندهای باورسازی
-
صفحات 23-47هیدگر پس از جنگ نخست جهانی متوجه بحرانی در علم شد که آن را ناشی از غلبه رویکرد نظری برخاسته از علوم تجربی و تسری یافتن این رویکرد به سایر بخش های علوم می دانست. چیستی این بحران و راه چیرگی بر آن پرسشی است که، به زعم این نوشته، یکی از دغدغه های اصلی هیدگر پیش از تالیف هستی و زمان بوده است. پرسش اصلی ما دراین مقاله شناسایی رویکرد هیدگر به این بحران در دوره ای است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد: یعنی هیدگر جوان پیش از تالیف کتاب هستی و زمان. درهمین راستا بیان می شود که چگونه یک نظریه از طریق زندگی زدایی و صوری سازی موقعیت های زنده حاصل می شود. این موضوع با تمرکز عمده بر درس گفتارهای سال 1919 فرایبورگ تحقیق شده است. در نگاه هیدگرجوان علم کنشی زنده و مواجهه ای اگزیستانسیال با جهان است. ما در آغازه های پژوهش های علمی مان پدیده ها را در زیست-بافت روزمره مان معنادار می کنیم؛ اما به تدریج با محو این موقعیت های تاریخی و زیستی، پدیده ها را به شکلی منتزع از بافت معنابخش شان درآورده و آن ها را به مثابه چیزهایی نظری در نظر می گیریم. به نظر هیدگر رویکرد نظری، که غالب ترین رویکرد در علم جدید است، از مواجهه ای پیشا-نظری و اصیل نشات گرفته است. در انتها با ارائه تفسیری شماتیک نشان می دهیم مراحل تبدیل شدن امر موقعیت مند به ابژه نظری چه مراحلی است.کلیدواژگان: مارتین هیدگر، پدیدارشناسی کنش علمی، بحران علوم نظری، علم به مثابه کنش، نظریه
-
صفحات 49-66مسئله عقلانیت علم نیازمند بستری برای طرح چیستی عقلانیت است، تا در چارچوب مفهومی از عقلانیت، بتوان چگونگی عقلانیت ماجرای علم را به تصویر کشید. نگارنده در این مقاله تلاش می کند تا با استفاده از مفهوم عقلانیت هدف-وسیله، نشان دهد که چگونه می توان چنین بستری را فراهم آورد. برای این کار می بایست علم را به عنوان یک فرایند در نظر بگیریم که در آن با مفروض گرفتن اهدافی، می توان عقلانیت دستیابی به این اهداف را به واسطه مفهوم عقلانیت هدف-وسیله توجیه نمود. عقلانیت هدف-وسیله نیز به نوبه خود قابل تقسیم به دو گونه عقلانیت ابزاری و کل گرایانه می باشد و ما نشان می دهیم که برگرفتن مفهوم عقلانیت کل گرایانه برای داشتن یک مدل عقلانیت کارآمد برای علم، ضروری است. در ادامه، و برای ارائه یک نمونه پیاده سازی برای چارچوب ارائه شده، مدل های عقلانیت علم لری لاودن را با استفاده از چارچوب مفهومی عقلانیت ابزاری و کل گرایانه مورد بازسازی قرار می دهیم، تا توانایی مفهومی عقلانیت هدف-وسیله، و نیز رشد و ترقی مدل های مذکور در گذر از گونه های این نوع عقلانیت را نشان دهیم.کلیدواژگان: عقلانیت هدف، وسیله، عقلانیت علم، عقلانیت ابزاری، لری لاودن
-
صفحات 67-92به نظر می رسد پیدایش نظریه بازی های تکاملی و گسترش بهره گیری از آن بیانگر گونه ای تغییر در ابزارهای مورد استفاده متخصصان نظریه بازی ها و اقتصاددانان باشد؛ چه آنکه برخی به این نظریه در برابر نظریه بازی های کلاسیک به عنوان نوعی پیشرفت می نگرند.این مقاله در پی آن است که نخست تفاوت های مبنایی مطرح میان نظریه بازی های کلاسیک و نظریه بازی های تکاملی را به تصویر کشانده و دوم اینکه به این پرسش پاسخ دهد که «آیا نظریه بازی های تکاملی را می توان نوعی پیشرفت در برابر با نظریه بازی های کلاسیک تلقی نمود؟» این پژوهش بر پایه رویکرد نظری و با تمرکز بر برخی آثار موجود در حوزه فلسفه علم اقتصاد، روش شناسی علم اقتصاد، تاریخ نظریه بازی ها و فلسفه علم صورت گرفته است.نتیجه مقاله قابل تفکیک به دو ایده به هم مرتبط است؛ نخست آنکه پیدایش نظریه بازی های تکاملی و تداوم بهره گیری از آن در پژوهش های اقتصادی، در چارچوب رویکردهای خوش تعریف فلسفه علم قابل تحلیل نیست. ثانیا، به نظر می آید تبیین های فایرابند و مک لاسکی در این موضوع از ‘روایی’ بهتری برخوردار باشد.کلیدواژگان: فلسفه علم اقتصاد، روش شناسی علم اقتصاد، نظریه بازی های تکاملی، نظریه بازی ها، گزینش تعادل، پاول فایرابند
-
صفحات 93-108رئالیسم از مفاهیم مناقشه برانگیزی است که همواره از دغدغه های صاحبنظران حوزه مطالعه فیلسوفان علم و همینطور جامعه شناسان معرفت علمی می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیشتر «آنچه که هست» وجود دارد تا «آنچه که شناخته می شود»، بیشتر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت گرایی، به ساخت واقعیت در فرایند فعالیت علمی تاکید می ورزد که در این مقاله، ادعای اصلی لاتور و باسکار به تفصیل بیان شده و ضمن بررسی تطبیقی افکار آن دو، وجوه اتفاق نظر و اختلاف آنها تشریح خواهد شد.کلیدواژگان: : رئالیسم انتقادی، باسکار، لاتور، برساخت رئالیسم، ساختار، شبکه، عاملیت
-
صفحات 109-125رایج ترین نظریه ای که آغازگر بحث تبیین در قرن بیستم است، نظریه ی قانون فراگیر تبیین، شامل دو الگوی قیاسی- قانونی و استقرایی- آماری است. کارل همپل بیان دقیقی از ایده ی تبیین علمی را که توسط هیوم و میل صورتبندی مبهمی داشت، به تصویر می کشد. نقدهای جدی که در نیمه ی دوم قرن بیستم درخصوص این نظریه مطرح شد، راه را برای نظریه های دیگر گشود. الگوی وحدت بخشی تبیین که طرح اولیه ی آن توسط مایکل فریدمن مطرح و توسط فیلیپ کیچر توسعه یافت، از مهم ترین این الگوهاست. بنابر رویکرد کیچر علم، فهم ما نسبت به جهان را به کمک وحدت بخشیدن پدیده های مختلف افزایش می دهد. وحدت بخشی در چارچوب معرفت علمی، با به حداقل رساندن شمار الگوهای استنتاج و به حداکثر ارتقا دادن شمار نتایج تولید شده، به دست می آید. در این جستار با شرح و بازسازی الگوی وحدت بخشی تبیین، نشان خواهیم داد این الگو برخی از مشکلات سنتی مدل قانون فراگیر را حل می کند.کلیدواژگان: تبیین علمی، مدل قانون فراگیر، الگوهای استدلال، وحدت بخشی، قدرت تبیینی
-
صفحات 127-141واکاوی مفهوم ماند به عنوان قانون اول حرکت در فیزیک کلاسیک که تبیین حرکت بر اساس آن استوار شده و همچنین دو بستر فیزیک ارسطویی و فیزیک کلاسیک به عنوان دو جریان فکری مهم که صدها سال نظریات غالب بوده اند، اهمیت ویژه ای به عنوان این مقاله می دهد. در این مقاله امکان طرح و بررسی مفهوم ماند در فیزیک ارسطویی مورد پرسش و تحلیل قرار گرفته است. نگارنده پس از تعریف مفهوم ماند در فیزیک کلاسیک و استخراج کلیدواژه های نزدیک به مفهوم ماند در فیزیک ارسطویی؛ مولفه های این مفهوم در هر دو بستر را تفکیک و به صورت تطبیقی در کنار یکدیگر تحلیل و بررسی کرده است. ذکر این نکته لازم است که همواره امکان نسبت دادن و تطبیق مولفه های دو بستر به یکدیگر مورد توجه بوده است. یافته های این تحقیق حاکی از آنست که ارسطو در ذیل مفاهیمی مانند حرکت طبیعی، حرکت قسری و... به طور ضمنی به مفهوم ماند توجه داشته است.کلیدواژگان: ارسطو، ماند، حرکت طبیعی، حرکت قسری، علت غایی
-
Pages 1-22Some philosophers believe that natural selection guarantees the reliability of belief formation processes. From their point of view, belief formation processes that lead to true beliefs more than false ones are useful for organism reproduction and survival, and so are saved by natural selection. However, Stephen Stichs argument, called better safe than sorry, shows that natural selection is not sufficient for the reliability of belief formation processes. Criticizing this argument, Cristopher L. Stephen has proposed a model that identifies situations in which natural selection supports true beliefs. He claims that the model limits Stichs argument scope. In this article we argue that Stephens model is unable to limit Stichs argument scope and has no essential determining role in the challenge of evolutionary based explanation between opponents and proponents for the reliability of belief formation processes.Keywords: Stephen's model, Evolution, Natural Selection, Better Safe than Sorry, Reliability, Belief Formation Processes
-
Pages 23-47In this essay, at first, we will discuss Heidegger's notions on the main crisis of Western academy raised after the First World War. Heidegger thinks that such a crisis is the effect of theoretical approach, which dominates natural sciences, and its transmission to other disciplines. Secondly, the Heidegger's analysis on the basis of the theoretical approach is examined and we argue how a theory is primarily derived from de-vivification and formalization of live situations. These subjects can be studied by emphasis on the Freiburg 1919 lecture-courses. Young Heidegger believes that science is a live practice which is based on an existential encounter with the world. In this context, every scientific practice must be viewed and interpreted in its life-context. This theoretical encounter is originated from an ingenuous and pre-theoretical encounter. Drawing on a schematic figure, we will show how through a multi-levels process, the situational is transformed to the theoretical.Keywords: Martin Heidegger_Phenomenology of Scientific Practice_the Crisis of Theoretical Sciences_Science as a Practice_Theory
-
Pages 49-66The problem of the rationality of science requires a basis on which the concept of rationality is provided to be served as a framework to explain the rationality of science enterprise. In this paper, using a conception of means-ends rationality we show how it is possible to prepare such a basis. To see the potentiality of means-ends rationality, we, for an example, place the Laudans models of scientific rationality into the framework of this conception of rationality, by doing so we see the advancement of his models in the light of the kinds of this conceptionKeywords: means, ends rationality, rationality of science, instrumental rationality, Larry Laudan
-
Pages 67-92It seems that emergence of evolutionary game theory and the spread of its popularity and utilization, indicates a change in tools of game theory which used by game theorists and economists; insomuch as some considers this theory as a progress in the classical game theory. This article, first, seeks to outline the essential differences between classical game theory and evolutionary game theory. Secondly, we raise the question that whether the evolutionary game theory can be seen as a kind of progress on the classical game theory? This inquiry is based on a theoretical approach and focuses on some studies in the philosophy of economics, methodology of economics, history of game theory and philosophy of science. The conclusion of this paper can be elaborated in two related ideas. First, the emergence of evolutionary game theory and its continued use in economics cannot be analyzed in the framework of well-ordered approaches in the philosophy of science. Second, it seems that Feyerabend and McCloskeys explanations on this subject gain better validity.Keywords: Philosophy of Economics, Methodology of Economics, Evolutionary Game Theory, Game Theory, Equilibrium Selection, Paul Feyerabend
-
Pages 93-108As a controversial notion, realism has always been a major concern of philosophers of science and experts in the field of sociology of scientific knowledge. The main aim of this article is to review and study the two different approaches of Bhaskars concept of critical realism and Latour's realism.
Bhaskar argues that there is more what is there than what is known; there is more power to the use than application of power. Appealing Constructivism, Latour, in the opposite side, emphasizes making scientific facts thorough the process of scientific activity. In this paper, Latour and Bhaskar's main claims are illustrated in details, and also through a comparative study of their ideas, congruent and different aspects of their thoughts will be described.Keywords: critical realism, Bhaskar, Latour, realism construction, structure, Network, actor -
Pages 109-125
-
Pages 127-141Analysis of the concept of inertia as the first law of motion in classical physics, on which the explanation of movement is based, and Aristotelian and classical physics as two intellectual mainstreams, which have been dominant for hundreds of years, is the main concern of this article. In this paper possibility of the concept of inertia in Aristotelian physics will be questioned and analyzed. It should be noted that the possibility of assigning the components of the two physics to each other or matching them has always been the concern of scholars. The findings of this paper indicate that Aristotle through discussing concepts of natural motion and forced motion implicitly mentioned the concept of inertia.Keywords: Aristotle, inertia, natural motion, forced motion, the ultimate cause
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.